आनंदाचं सेलिब्रेशन

-

T-२० विश्वचषक २०१६. भारत आणि बांगलादेश यांच्यातील सामना. बांगलादेशला भारताच्या विरुद्ध T-२० सामन्याच्या पहिल्या विजयाचा आनंद साजरा करण्यासाठी ३ बॉलमध्ये केवळ २ धावांची गरज होती. भारताने केलेल्या १४७ धावांच्या आव्हानातील १४५ धावा बांगलादेशने सहजपणे पूर्ण केल्या होत्या. बांगलादेशचा फलंदाज सामना पूर्ण झाल्याच्या अविर्भावात खेळत होता. तो खूप उत्साहित झाला होता. षटकार मारून आपल्या देशाला विजय मिळवून देण्यासाठी त्याने जोरात बॉल फटकावला. अति उत्साहामुळे बॉल त्याला नीट मारता आला नाही आणि षटकाराऐवजी भारताच्या खेळाडूच्या हातात सोपा झेल गेला. पुढे आलेला फलंदाज यातून काही धडा घेऊ शकला नाही. तो सुद्धा अशाप्रकारे बाद झाला. शेवटच्या बॉलवर आणखी एक फलंदाज रनआउट करून भारताने हा सामना २ धावांनी जिंकला.

भारत हा सामना जिंकला असं म्हणण्यापेक्षा बांगलादेश हा सामना हरला असंच म्हणावं लागेल. कारण जरी भारतीय कर्णधाराने ताणाचे समायोजन योग्य प्रकारे केले तरी हातात आलेली मॅच घालवण्यासाठी बांगलादेशी फलंदाजांनी लवकर सुरु केलेल्या मॅच जिंकण्याच्या आनंदाच्या सेलिब्रेशनमुळे त्यांचे उरलेल्या धावा काढण्यामागचे लक्ष उडाले आणि बांगलादेश मॅच हरला. अजून केवळ २ रन काढल्यानंतर बांगलादेश सामना जिंकणारच होता. हत्ती गेला होता आणि शेपूट राहिले होते. पण केवळ विवेकी विचारांचा अभाव असल्यानेच त्यांचा पराभव झाला. पण हा पराभव त्यांना अनुभव समृद्ध करून गेला. यानंतरच्या कोणत्याही सामन्यात बांगलादेश असं वागला नाही. पण नेहमी अनुभवातून, आपले नुकसान झाल्यावर आपण शिकू लागलो तर आपला भावनांक नक्कीच वाढेल पण ते आपल्याला परवडणार नाही. त्यामुळे भावनांक वाढवण्यासाठी अनुभव आणि भावनांकाचे शिक्षण यात समतोल असणं गरजेचं आहे. आनंदाचं अचूकवेळी सेलिब्रेशन कसं करावं या कौशल्यांचं शिक्षण घेणं हे यामुळे महत्वाचं ठरतं.

आनंदाचं अचूकवेळी सेलिब्रेशन म्हणजे काय?

इंग्रजीमध्ये या कौशल्याला आनंद पुढे ढकलणं (डिलेड ग्रॅटीफिकेशन) असं म्हणतात.

आपलं काम पूर्ण होत असतानाच मिळणारा अथवा मिळत असलेला थोडासा आनंद उपभोगण्याच्या इच्छेकडं दुर्लक्ष करून कार्य पूर्ण झाल्यावर मिळणाऱ्या जास्त महत्वाच्या आनंदाकडे लक्ष देणं आणि तो जास्त महत्वाचा आनंद सेलिब्रेट करणे म्हणजेच आनंदाचं अचूकवेळी सेलिब्रेशन करणे होय. हे कौशल्य आपल्याला स्वयं-शिस्त लावते, आपल्याला स्व-नियंत्रण करायला शिकवते. आणि आपल्या भावना, विचार आणि कृती आपल्याच ताब्यात ठेवण्यासाठी मदत करते. उत्तम भावनांकाचं हेच तर प्रमुख लक्षण आहे.

प्राचीन काळी भारतात मानसिक कौशल्यांचा किती गहन अभ्यास होत होता याचं प्रमुख उदाहरण म्हणजे भगवद्गीतेतील एक खूप सुंदर आणि सर्वपरिचित श्लोक.

कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन।
मा कर्मफलहेतुर्भूर्मा ते सङ्गोऽस्त्वकर्मणि॥

हा श्लोक आपल्याला या सेलिब्रेशनच्या थोडसं पुढेच घेऊन जातो. कोणत्याही वेळेच्या सेलिब्रेशनपेक्षा आपल्याला आपण करत असलेल्या कार्यावर लक्ष द्यायला शिकवतो. आपण स्वयंशिस्तीचा अंगीकार करून योग्य वेळी आनंदाचं सेलिब्रेशन करूया.

धन्यवाद!

अजिंक्य गोडसे,
सायकोथेरपीस्ट,
डॉ हेडगेवार रुग्णालय, इचलकरंजी.

टिप्पण्या

टिप्पणी पोस्ट करा

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

करूया ताणाचा सामना

-
इमेज
एका ऑफिसमध्ये एक प्रचंड शिस्तीचे साहेब होते. जरा सुद्धा कामात चूक झाली तर साहेबांसमोर धडगत नसायची. ऑफिसमधले सगळे साहेबांना प्रचंड घाबरायचे. एक दिवस ऑफिसमध्ये काम करणाऱ्या शुभमला साहेबांनी एक महत्वाचं पत्र लिहायला सांगितलं. शुभमनं डोळ्यात तेल घालून अत्यंत वळणदार अक्षरात ते पत्र लिहिलं. दोन-दोन वेळा तपासून त्यानं ते पत्र साहेबांकडं पाठवलं. दहा मिनिटात साहेबांचा शिपाई शुभमकडे आला आणि म्हणाला कि तुम्हाला साहेबांनी ताबडतोब बोलवलं आहे. हे ऐकून शुभमला खूपच चिंता वाटायला लागली. शुभमला टेंशन आलं. आणि त्यानंतर शुभम साहेबांना न भेटता अर्धी रजा टाकून तो घरी निघून गेला. टेंशन आल्यावर शुभम असा का वागला? या परिस्थिती पासून पळ काढल्याचा त्याला फायदा होईल कि त्यानं अजून काही करायला हवं होतं?   हे शोधायला आपण थोडं इतिहासात जाऊयात. उत्क्रांतीच्या काळात सामोऱ्या येणाऱ्या आव्हानांना, ताणाला, टेंशनला आदिमानव कसा सामोरं जात असेल? समजा त्याचा सामना एका वाघाशीच झाला. तर तो या वाघाला कसा सामोरं जात असेल? या किंवा अशा ताणाच्या प्रसंगात आदिमानव पहिल्यांदा घाबरायचा. त्यानंतर त्याच्यासमोर २ पर्याय असायचे एकतर...
अधिक वाचा

को जागर्ति

-
इमेज
एकदा एका जंगलात एका सिंहिणीनं पिलाला जन्म दिला आणि जन्म देता-देताच ती सिंहीण मरण पावली. ते सिंहाचं पिल्लू अनाथ झालं. फिरत फिरत ते एका मेंढ्यांच्या कळपात आलं. त्या मेंढ्यांनी त्या सिंहाच्या पिल्लाचा सांभाळ करायचं ठरवलं. ते पिल्लू मेंढ्यांसोबतच वाढू लागलं. त्यांच्यासारखं गवत खायला शिकलं, मोठा आवाज झाला की घाबरून पळायलाही शिकलं. एकदा त्या मेंढ्यांच्या कळपावर एका मोठ्या सिंहानं आक्रमण केलं. त्या सिंहाला त्या मेंढ्यांच्या कळपात हा सिंहाचा छावा दिसला. या मोठ्या सिंहाला आश्चर्य वाटलं. हा इथं कसा? हे मेंढ्यांप्रमाणे त्याचंही वागणं का असावं? त्याची उत्सुकता जागृत झाली. त्या मोठ्या सिंहानं त्या बछड्याला पकडलं. त्याला घेऊन तो सिंह एका तलावापाशी आला. त्या छोट्या सिंहाला त्यानं तलावात पाहायला सांगितलं. सिंहाचं आणि आपलं प्रतिबिंब नीट न्याहाळल्यावर त्या छाव्याला जाणीव झाली. जो स्वतःला इतके दिवस मेंढी आहे असं मानत होता तो स्वतःच सिंह होता. त्या जंगलाचा अनभिषिक्त राजा होता... आपण बहुतेक सर्वांनी ही गोष्ट ऐकली, वाचली असेल. स्व-जाणीव, सेल्फ अवेअरनेस नसल्यावर आपण सिंहाची मेंढी कसे होतो हे या गोष्टीतून लगे...
अधिक वाचा

आणि माझा कचरा झाला…?

-
इमेज
आयुष्यातला पहिलाच इंटरव्ह्यू. खरं तर गेली अनेक वर्षं, खूप मन लावून, मी अभ्यास केला होता. आई-बाबांचं स्वप्न होतं की मी इंजिनिअर व्हावं. म्हणून इंजिनियरिंग पूर्ण केलं आणि त्या बळावर आयुष्यातला पहिला इंटरव्ह्यू देण्यासाठी वेटिंग रूम मध्ये मी बसलो होतो. माझ्यापेक्षा जास्त अनुभव असणारे, माझ्यापेक्षा कमी गुण - जास्त गुण असणारे असे विविध प्रकारचे उमेदवार माझ्याबरोबर या इंटरव्ह्यूला आले होते. काही जणांची मुलाखत झाली होती आणि आम्ही साधारण 5 जणं राहिलो होतो. आणि माझं नांव पुकारलं गेलं. मी माझ्या टायची गाठ नीट केली आणि १० पावलं चालत जाऊन केबिनचा दरवाजा उघडला. हा दरवाजा उघडत असताना मनात माझ्या आई-बाबांच्या माझ्याकडून असणाऱ्या आणि माझ्या स्वतःकडून असणाऱ्या अपेक्षा याबद्दलचे बरेच विचार डोक्यात घोळत होते. मला हा जॉब मिळलाच पाहिजे अशी माझी तीव्र इच्छा होती. नाही मिळाला तर काय? याचा विचार करणं सुद्धा मी टाळत होतो. या सगळ्याचा परिणाम असेल कदाचित, मी थोडा स्ट्रेसमध्ये आलो आणि इंटरव्हू पॅनेलला गुड आफ्टरनून ऐवजी गुड मार्निंग म्हणून पहिली चूक केली. अरे बापरे! माझं फर्स्ट इम्प्रेशन खराबच झालं असणार या विचारा...
अधिक वाचा